Edward Frederic Benson

Pochodził z rodziny o sporych pisarskich tradycjach. Jego brat Robert Hugh Benson był katolickim biskupem oraz pisarzem okultystycznych powieści fantastycznych. Cóż, jakoś katolickim hierarchom z początku zeszłego wieku jakoś zainteresowanie spirytyzmem i naukami tajemnymi nie przeszkadzało, widocznie. W Polsce ukazała się jego książka "Czarnoksiężnicy", z której pamiętam jedynie okładkę.


Sam Freddie, jak nazywano Bensona ugruntował swoje powodzenie literackie trylogią Dodo (1893?1921), która jest satyrą obyczajową z życia "wyższych sfer" angielskich. Dla pisania porzucił archeologię. Był też homoseksualistą, przyjaźnił się z kochankiem Oscara Wilde. Resztę informacji biograficznych proszę poszukać w Wikipedii



W Polsce, aż do momentu premiery zbioru "Widzialne i niewidzialne" znanych jest sześc opowiadań Freddiego.  Być może coś ominąłem, ale jednym który mógłby to wiedzieć, był Magnis.

"Jak z długiej galerii zniknął strach". Seria "Nie czytać o zmierzchu. Numer drugi" - Church-Peveril, nawet jak na standardy brytyjskiej wiekowej rezydencji jest domostwem solidnie nawiedzonym. Menażerią zmarłych ciotek, Błękitnych Dam i innych duchów nie przejmuje się nikt, może z wyjątkiem jamnika. I jest komicznie, jednak gdy pojawiają się widma Bliźniaków, robi się upiornie. A kończy wręcz sentymentalnie. Lekkie opowiadanie, z akcentami koszmarnej grozy, pokazujące, w jak różnych nastrojach może być prowadzone brytyjskie ghost - story.

"Gdzie nawet ptak nie zaśpiewa..." . Seria "Opowieści z dreszczykiem. Noc pierwsza" - Narrator odwiedza swoich znajomych, mieszkających na angielskiej prowincji. Idąc ze stacji kolejowej przez las spostrzega, że nie ma tam nigdzie żadnych zwierząt, nie słychać odgłosów ptaków. Daje się natomiast wyczuć silny odór zgnilizny.... Kawałek jest bardzo mocno Lovecraftowski.

"O człowieku który przeholował". Seria "Opowieści z dreszczykiem. Noc druga" -  Najsłabszy tekst Bensona znany polskiemu czytelnikowi. Opowiadanie, na które zwrócił uwagę H. P. Lovecraft  (i dokumentnie zaspoilerował w "Nadprzyrodzonym horrorze...") napisane jest, jak to zauważyli redaktorzy antologii stylem "liryczno - egzaltowanym". Mnie się ten styl wydaje wręcz infantylnym, szczególnie z początku tekstu. Nie tylko protagonista przeholował, lecz Benson. Nie zmienia to faktu, że tekst opowiada bardzo zajmującą historię. Opowiadanie jest - ze względu na tematykę - zbieżne tekstem z innego wiktoriańskiego mistrza.

"W metrze". Antologia "Światy grozy"-  przegotowując się do mojej prelekcji o Londynie na śmierć zapomniałem o tym opowiadaniu. Świetna historia z dreszczykiem, znakomicie rozgrywająca klimatyczny setting opowieści grozy, jakim jest tytułowe Londyńskie metro. Do tego kilka koncepcji spirytystycznych. Mnie zawsze takie rzeczy "biorą". 

"Spowiedź Charlesa Linckwortha".  Antologia "Opowieści o duchach prawdziwe" -  Charlesa Linckworth zostaje oskarżony o zabójstwo własnej matki, i za tą zbrodnię skazany na śmierć. Oczywiście, po śmierci będzie miał coś do powiedzenia.... Opowiadanie bardzo mocno spirytystyczne, w którym opisano kilka koncepcji dotyczących "techniki" kontaktu świata nadprzyrodzonego z ludźmi. Kawałek byłby taką o sobie opowieścią z dreszczykiem, gdyby nie jeden drobniutki szczegół, który użyty przez Bensona sprawia, iż mam ciarki, ilekroć o nim pomyślę. Chodzi o
"Pokój na wieży".  Antologia - "Opowieści o duchach prawdziwe" oraz "Pokój na wieży" -  Chyba najbardziej znane w Polsce opowiadanie Bensona. Chociażby z adaptacji w legendarnym "teatrzyku Zielone Oko". Ghost - story z motywami wampirycznymi. Jest moc!

Więc, jak widać, można po Bensonie spodziewać się wszystkiego, z naciskiem na ghost - story, jednak z silnymi odjazdami w kierunku weird.

Już jest - można zamawiać
http://bonito.pl/k-612432-widzialne-i-niewidzialne

Wstrętnie się pochwalę, że ja dzisiaj jeszcze zacznę czytać

Super, ja odbieram swój egzemplarz w poniedziałek 

Ja dopiero w poniedziałek zamówię. A co do "Pokoju...." to owszem, nie ma go w zbiorze C&T, sprawdzałem tytuły oryginalne opowiadań. Żadna ze znanych w języku polskim opowieści Freddiego nie dubluje się w książce. Ze zdobyciem "Pokoju..." nie powinieneś mieć problemów.

Wreszcie doczytałem tomik. W żadnym opowiadaniu rzeczywiście Benson nie wzbija się na wyżyny, ale dla mnie świetna sprawa. Właściwie każdemu utworowi mógłbym zarzucić zbyt krótką i oszczędną puentę i skrótowość, ale poza tym jest świetnie. Czytało mi się Bensona, jak uwspółcześnionego Jamesa (choć byli właściwie równolatkami).

Najlepszymi momentami były "Noc Gavona", "Gąsienice", "Między światłami", "Po drugiej stronie drzwi" i "Pani Anworth", choć reszta też niczego sobie. Wspaniałe są dialogi u Bensona i w ogóle lekkość narracji. W ghost-story pomysły ma mocno wtórne (pewnie za Le Fanu), ale w takich "Gąsiennicach" udało mu się kapitalnie wątek rozwinąć. "Między światami" nieco przypomina mi motywem Machena, "Po drugiej stronie drzwi" Lovecrafta, "Pani Anworth" do wzorowy wampiryczny utwór w stylu Le Fanu czy Stokera. "Szczyt grozy" znów pod Lovecrafta czy Blackwooda. Oczywiście to luźne skojarzenia.

O ile opowiadania MR Jamesa były stworzone do czytania przy kominku przez poczciwego profesora, o tyle Bensonowe historie pasowałby raczej do wieczoru przy mocniejszym alkoholu i jakieś salonowej grze, jak bilard. Mam nadzieję, że rozumiecie moje skojarzenie - ten typ bohaterów, który pojawia się u niego ma dla mnie coś z amantów dawnego kina.

Piszę właśnie recenzję tomiku Bensona dla Okiem na Horror. Żeby się nie powtarzać (co jest kuszące, ale byłoby przecież pójściem na łatwiznę) odniosę się do tego, co napisano powyżej. Otóż moim zdaniem nie macie racji, jest w WiN kawałek na miarę "Pokoju na wieży".

Tym opowiadaniem jest "Noc Gavona". Ja przepadam za takimi motywami. Niby nic nowego ale Bensonowi udało się jakoś połączyć je w sprawną, trzymającą w napięciu opowieść. Zawiodłem się natomiast na "Między światłami". Tutaj po raz kolejny (po "Karawanie") mamy motyw przepowiadania ponurej przyszłości. Z tym że z samego zetknięcia z zagrożeniem nic nie wynika, finał przez to jest dla mnie mętny. Aha, i zbyt wyraźna inspiracja Machenem

Bardzo podobały mi się dialogi, Moim ulubionym jest ten ze "Śmierci w tumanach kurzu" gdzie dwóch młodych Brytyjczyków dyskutuje o samochodach. Cóż, opowiadanie ma ponad sto lat, pokazuje, że pewne zachowania młodych mężczyzn są ponadczasowe.