Na CN można przeczytać moją recenzję "Gościa Draculi": http://www.carpenoctem.pl/recenzje/gosc-draculi/

Znany nie­mal wyłącz­nie z "Dra­culi" Bram Sto­ker popeł­nił wiele innych dzieł, w tym kil­ka­na­ście powie­ści, prozę bio­gra­ficzną, repor­ta­żową, kry­tyczną i wresz­cie kilka opo­wia­dań. Te ostat­nie publi­ko­wał w angiel­skiej oraz ame­ry­kań­skiej pra­sie i dopiero w dwa lata po jego śmieci zebrano je formę książ­kową. Opa­trzony lako­nicz­nym wstę­pem pani Sto­ker tomik wydano ory­gi­nal­nie w 1914 roku. W Pol­sce część tych fabuł można było prze­czy­tać w anto­lo­giach i gaze­tach, zaś jako całość został "Gość Dra­culi" wydany dopiero kilka mie­sięcy temu nakła­dem nie­oce­nio­nego wydaw­nic­twa C&T.

Mimo iż Sto­ker był i jest auto­rem bodaj naj­gło­śniej­szej i naj­bar­dziej wpły­wo­wej powie­ści grozy w histo­rii, przy­pi­sy­wa­nie mu miana naj­lep­szego z pisa­rzy para­ją­cych się hor­ro­rem byłoby z wszech miar nie­roz­sądne. Popu­lar­ność "Dra­culi" jest w dużej mie­rze efek­tem fascy­na­cji posta­cią wam­pira, która z kart spóź­nionego gotyc­kiego romansu prze­do­stała się przez kino do pop-kultury. Tran­syl­wań­ski hra­bia trans­for­mo­wał w twór o wielu twa­rzach i cha­rak­te­rach, setki razy cele­bro­wany i pro­fa­no­wany spło­dził nie­zli­czone ilo­ści potom­ków, mimo iż nie był pierw­szym (ani naj­cie­kaw­szym) z upio­rów, jakich wytwo­rzyła lite­ra­tura (przy­wo­łać trzeba choćby "Wam­pira" Poli­do­riego czy wyborną nowelę "Car­milla" Le Fanu).

Przy tym jed­nak nie można odmó­wić prze­sad­nie melo­dra­ma­tycz­nej powie­ści nie­za­prze­czal­nych zalet i siły oddzia­ły­wa­nia na czy­tel­nika, który nawet z tru­dem prze­bi­ja­jąc się przez jej obszerne opisy, mimo wszystko będzie usa­tys­fak­cjo­no­wany histo­rią i jej kil­koma genial­nymi frag­men­tami. Powie­ści tej wresz­cie nie znać po pro­stu nie wypada.

Mroczne opo­wia­da­nia Sto­kera to już zde­cy­do­wa­nie lek­tura mniej obo­wiąz­kowa, choć w kilku momen­tach naprawdę dobra. Zaraz za wstę­pem Flo­rence Bram Sto­ker znaj­duje się tytu­łowe opo­wia­da­nie, pier­wot­nie podobno sta­no­wiące część "Dra­culi", które z jakichś wzglę­dów nie zna­la­zło się w jej osta­tecz­nej wer­sji. W war­stwie fabu­lar­nej jest to nie do końca dopra­co­wana histo­ria zagu­bio­nego w noc­nym lesie śmiałka, który tra­fia w środek upior­nych obcho­dów Nocy Wal­pur­gii. Tekst broni się jako samo­dzielna histo­ria, ale jego finał jed­nak nieco szwan­kuje zasto­so­wa­niem chwytu zna­nego jako deux ex machina. Jed­no­cze­śnie w kul­mi­na­cyj­nych sce­nach grozy Sto­ker popi­suje się ogrom­nym talen­tem do two­rze­nia upior­nych wizji.

W zbio­rze podob­nie mroczny efekt uzy­skał tylko w ponuro-groteskowym ghost story "W domu sędziego". Ten tekst, znany już wcze­śniej ze świet­nej, choć mocno zapo­mnia­nej anto­lo­gii "Bramy grozy", to praw­dziwa perełka. W nar­ra­cji oszczędny, w sce­nach nie­sa­mo­wi­to­ści bar­dzo suge­stywny. Zawarta jest w nim pozba­wiona hap­py­endu histo­ria stu­denta, który wyna­jął stary, cie­szący się złą repu­ta­cją dom na czas nauki do egza­mi­nów. Pose­sja, która miała stać się samot­nią, oka­zuje się być opa­no­wana przez szczury i okrut­nego ducha tytu­ło­wego sędziego. Do czo­łówki zbioru zali­czyć jesz­cze można dosyć kla­syczną maka­bre­skę o tytule "Indianka", w któ­rej Sto­ker stra­szy jed­nym z bar­dziej osła­wio­nych narzę­dzi tor­tur, żela­zną dziewicą.

Inne utwory, mimo cie­ka­wych momen­tów, odstają od wyżej wymie­nio­nych. Momen­tami bli­skie duchowi Le Fanu, w innych momen­tach lapi­dar­no­ści i prze­wrot­no­ści Bierce?a czy Poego, mogą być czy­tane z przy­jem­no­ścią, ale nie mają w sobie wystar­cza­jąco mocy, by sta­wać w pierw­szym sze­regu. Świet­nie zaczyna się "Sen o czer­wo­nych dło­niach", ale try­wialne zakoń­cze­nie nie ujmuje jak humo­ry­styczny począ­tek czy jame­sow­skie roz­wi­nię­cie; we frag­men­tach bar­dzo dobre są "Ruchome pia­ski" balan­su­jące mię­dzy gro­te­ską a upiorną histo­rią z moty­wem Dop­pel­gän­gera, spu­en­to­wane jed­nak reali­stycz­nym fina­łem tracą wcze­śniej­szy impet.

Zawarte w zbio­rze opo­wia­da­nia są w więk­szo­ści dosyć wcze­snymi two­rami Sto­kera i poprze­dzają w kla­sycz­nego Dra­culę o kilka lat, można więc zro­zu­mieć poja­wia­jące się w nich kon­struk­cyjne braki. Ale nawet bez prze­sad­nego przy­my­ka­nia oka na man­ka­menty, dostar­czają por­cji solid­nej roz­rywki. Mnie umi­liły cie­pły i spo­kojny week­end lipca, choć pew­nie ujmo­wa­łyby moc­niej czy­tane jesie­nią. Umiesz­cze­nie zbioru w serii "Biblio­teki grozy" C&T było ze strony wydaw­nic­twa zna­ko­mi­tym ruchem, bo Sto­ker, jak mało który pisarz może przy­cią­gnąć do nich czy­tel­ni­ków. Korzy­sta­jąc z tego, że wiele osób może od Gościa Dra­culi roz­po­czy­nać przy­godę z kla­syką grozy, muszę więc ostrzec, że jest to mimo wszystko jeden z gor­szych (choć nie­zwy­kle istotny!) tomów serii. Wcho­dząc z tego progu w świat mistrzów gatunku, trzeba przy­go­to­wać się na praw­dziwą ucztę. Jeśli po Sto­ke­rze weź­mie­cie się za Blac­kwo­oda, M.R. Jamesa, Hodg­sona czy Mary W. Fre­emann, nie będzie już dla was odwrotu.